De winterslaap van de kikker

Illustratie: Bernard Robinson

Kikkers zijn koudbloedige dieren. Dat betekent dat hun lichaams-temperatuur afhangt van de temperatuur van hun omgeving. Als ze teveel afkoelen, kunnen ze zich niet snel meer bewegen. In de herfst jagen ze daarom alleen nog maar midden op de dag, tijdens de warmste uren. Als ook de middaguren te koud worden houden ze een winterslaap.

Padden overwinteren op het land onder een hoop bladeren of in een holletje onder een stapel planken of stenen. Padden kunnen zich ook in losse grond ingraven. Ze doen dat achterwaarts met de achterpoten. Kikkers kunnen dat niet, die kruipen weg in een kuiltje of een verlaten holletje van een ander dier of op de bodem van vijvers of sloten. Ze moeten er voor zorgen dat het een vochtige plek is, anders drogen ze uit.

Ze worden heel koud, hun hartje klopt heel langzaam, hun bloed stroomt traag door hun lichaampje. Ze ademen bijna niet meer, ze ademen dan alleen nog maar door hun huid.

Kikkers helpen overwinteren in de tuin

Kikkers kunt u helpen overwinteren door voor aanvang van de winter een kuil van ongeveer een halve meter diep te graven en die losjes te vullen met takken, blad, (snoei)hout, keien, stenen, gemaaid gras, dakpannen enz. Dek het geheel af met blad. Stukken buis die je schuin in de grond graaft en afdekt met blad zijn ook geliefd.

Kikkers helpen overwinteren in de vijver

In diepere vijvers (minimaal 80 cm) kunnen kikkers goed overwinteren omdat water nooit kouder dan 0 graden wordt. Maar als er een laagje ijs op ligt, kan er een probleem ontstaan door zuurstofgebrek. Door de ijslaag kunnen rottingsgassen niet uit het water ontsnappen en kan er geen nieuwe zuurstof meer worden opgenomen van het wateroppervlak.

• Zorg er daarom voor dat er voor aanvang van de winter niet te veel slib en dood blad op de bodem van de vijver ligt.
• Span eventueel in de herfst een net over de vijver om te voorkomen dat er blad van buiten in waait.
• Sluit een beluchtingspompje aan. Dat zorgt ervoor dat het water in beweging blijft, waardoor de vijver niet zo gemakkelijk helemaal dichtvriest. (Het uitstroomsteentje mag niet dieper dan 30-40 cm onder het wateroppervlak hangen anders wordt het onderste warmere water vermengd met de koudere bovenlaag.)
• Plaats een flinke bos rietstengels of stro in de vijver of een ijsvrijhouder van piepschuim waarmee je een wak in de vijver kunt openhouden.
• Verwijder een laag sneeuw op de bevroren vijver zo snel mogelijk. Hoe meer licht er nog in de vijver doordringt, des te beter.
• Is het oppervlak van de vijver toch dichtgevroren dan kunt u het ijs wegsmelten met behulp van een ketel kokend water. Die zet je op het ijs waardoor dat geleidelijk smelt. Haal daarna een laag water uit de vijver, zodat er een luchtlaagje ontstaat tussen het water en de ijslaag. De ijslaag zal dan minder snel aandikken en het zorgt er ook voor dat gassen uit het water kunnen ontsnappen.